środa I tygodnia Wielkiego Postu – królowa, ryba i Logos

Łk 11,29-32
Przekład: 

29 Skoro tłumy się nagromadzały, począł mówić:

„Ród ten jest rodem nikczemnym. Znaku szuka i znak nie będzie mu dany prócz znaku Jonasza.

30 Jak bowiem stał się Jonasz Niniwitom znakiem, tak będzie i Syn Człowieczy rodowi temu.

31 Królowa Południa zbudzona będzie na sądzie z mężami tego rodu i osądzi ich, ponieważ przyszła z krańców ziemi usłyszeć mądrość Salomona i oto więcej od Salomona tutaj.

32 Mężowie Niniwici powstaną na sądzie z tym rodem i osądzą go, ponieważ nawrócili się w rozgłaszaniu Jonasza i oto więcej od Jonasza tutaj”.

Uwagi: 

29 „Począł” (erksato) – czasownik archomai, powiązany rdzeniem z wyrazem arche.

„Ród” (genea) – wyraz czasami tłumaczony jako „plemię” lub „pokolenie”. Moja propozycja zachowuje rdzeń gn związany z „rodzeniem” (porównaj polskie „gen”), które wydaje się mieć tutaj znaczenie wobec kontekstu poprzedzających wersetów Łk 11,27-28.

30 Jonasz był posłany do pogan, a tutaj o specjalny znak, zobaczywszy wiele cudów, poprosili faryzeusze, wystawiając Jezusa na próbę (Mt 12,38-38; Mk 8,11). Po nawróceniu Niniwy Jonasz ma do Boga pretensje, że poganie uniknęli kary – podobnie jak faryzeusze, którzy mają pretensje do Jezusa o Jego miłosierdzie. Wątek ten, w artykule o znaku Jonasza, omawia ks. Dariusz Piórkowski SJ.

31 „Królowa Południa” – chodzi tu o niezwykle intrygującą postać, słynną królową Saby (dzisiejszy Jemen lub Etiopia, tereny, które, według antropologów, miałyby być zamieszkiwane przez pierwszych ludzi na ziemi). Wizyta królowej Saby u Salomona została opisana w 1Krl 10,1-13 oraz 2Krn 9,1-12. Miała ona „próbować” (peirasai) Salomona zagadkami, co łączy się z wystawianiem Jezusa na próbę przez faryzeuszy (ten sam czasownik oznacza w NT również „kuszenie”). Królowa jednak, w odróżnieniu od faryzeuszy wobec Jezusa, dała się przekonać Salomonowi. Jest też ona  uważana za uosobienie pogaństwa zdążającego do Bożej mądrości, starotestamentową figurę mędrców ze wschodu, ponieważ przywiozła Salomonowi złoto (archeolodzy odnaleźli nawet niedawno sabejskie kopalnie złota), wonności oraz cenne kamienie. Salomon wyjaśnił zaś królowej „wszystkie sprawy” (hebr. kol dewarim), które w przekładzie Septuaginty określone są jako „logosy” (gr. logoi).

31 „Zbudzona” (egerthesetai) oraz 32 „powstaną” (anastesontai) – w nowotestamentowej grece czasowniki te odnoszą się do zmartwychwstania. Niniwa była miastem rozległym na trzy dni drogi (Jon 3,3) i tyle samo czasu przebywał też Jonasz we wnętrzu wielkiej ryby (Jon 2,1). Dni te są starotestamentową zapowiedzią trzech dni przebywania w otchłani oraz zmartwychwstania Jezusa. Zstąpienie do otchłani jest więc w znaku Jonasza połączone z głoszeniem Logosu.