LWB 10.07

Podsumowanie czwartego spotkania Letnich Warsztatów Biblijnych „Jak czytać Pismo Święte?”

data: 10.07.2019

temat: Prolog Pierwszego Listu świętego Jana kontynuacją Prologu Janowej Ewangelii

 

1. Streszczenie podstawowych założeń, zasad dzielenia, propozycji treści spotkań

Punkty te opisane zostały w sprawozdaniu z pierwszego warsztatowego spotkania (19.06.2019).

 

2. Wprowadzenie do Pierwszego Listu świętego Jana

- Pierwszy List św. Jana należy zarówno do listów katolickich (siedmiu listów NT, skierowanych do wszystkich kościołów i przez nie przyjętych) jak i do pięciu pism Janowych (Ewangelia, trzy listy św. Jana, Apokalipsa).

- Nie sposób go zrozumieć bez odniesienia do Ewangelii Janowej – stanowi jej uzupełnienie i integralną kontynuację, podobnie jak Dzieje Apostolskie wobec Ewangelii wg św. Łukasza. W prologu Pierwszego Listu powtarzają się wyrazy i tematy Prologu Ewangelii Janowej

- Pierwszy List Janowy został napisany najprawdopodobniej na przełomie I i II wieku po Chrystusie, po Janowej Ewangelii, a przed Apokalipsą.

- Wielu biblistów stawia pod znakiem zapytania jego gatunek literacki, jako listu. Brakuje w nim na początku tzw. preskryptu – wedle starożytnego zwyczaju i zasady rozpoczynano listy od jednoznacznego określenia imion, a często także od określenia funkcji nadawcy i adresata. Preskrypt jest tutaj ich zdaniem zastąpiony prologiem - streszczającym podstawowe przesłanie całości tekstu. Jednak jako preskrypt można też, w pewnym ujęciu, potraktować tenże właśnie prolog, zawierający słowa i wyrażenia, które wykazują przynajmniej niektóre ważne cechy preskryptu.

- Podobnie jak w Ewangelii Janowej, autor pozostaje tutaj anonimowy.

- Zazwyczaj przyjmuje się, że prolog Pierwszego Listu Janowego stanowią wersety 1J 1,1-3, jednak na potrzeby naszych zajęć przyjęliśmy o dwa wersety więcej (1J 1,1-5). Rozbieżność ta wynika z semickiej konstrukcji listu, który bardzo trudno, posługując się greckimi „szkolnymi” zasadami konstrukcyjnymi, jednoznacznie podzielić na części – w taki sposób, który wykluczałby zasadność innych podziałów. Semicka konstrukcja tekstu wiąże się bowiem ze stopniowym dokładaniem, „dobudowywaniem” kolejnych elementów tekstu i wówczas istnieje wiele, wzajemnie komplementarnych, możliwości schematycznego ujmowania jego struktury.

 

3. Dzielenie

W małych grupach dzieliliśmy się odpowiedziami na pytania sprzed tygodnia - wymienione w poprzednim podsumowaniu - po czym chętni przedstawili wszystkim uczestnikom spotkania to, co wydało im się najważniejsze:

- Niektóre związki z Prologiem Ewangelii Janowej: Kluczowe słowa, rzeczowniki: „początek, zasada, przyczyna” (arche), „słowo”, „rozum”, „rozumna mowa” (logos) oraz” życie (dzoe); czasowniki: „ujrzeć”, „zobaczyć” (J 1,18) oraz „oglądać”, „przyglądać się” (J 1,14); podobna semicka konstrukcja i cechy gramatyczne (na przykład obydwa prologi rozpoczynają się od trzeciej osoby liczby pojedynczej, po której następuje później pierwsza osoba liczby mnogiej).

- Jako listowy preskrypt (adres) lub jego częściowy odpowiednik można potraktować fakt, że „jacyś my” piszą tutaj do „jakichś was” i ich pozdrawiają (po grecku „pozdrowienie” to życzenie adresatowi radości – chairein, chara – w wersecie 1J1,4).

- Podobnie jak w Prologu Janowej Ewangelii (J 1,14), liczba mnoga zaimka określającego „nadawcę” („my”) prawdopodobnie oznacza Tradycję Apostolską, czyli jedno z podstawowych źródeł wiary chrześcijańskiej.

- Wzajemna relacja „świadczenia” i „oznajmiania”: świadczenie akcentuje prawdomówność, naoczność oraz rzetelność świadka, ale też dociera ono zwykle do bardzo ograniczonego audytorium, przede wszystkim do sędziego lub kilku sędziów. Oznajmianie (również „obwieszczanie”, gr. apangellein) – przeciwnie, ma dotrzeć do możliwie najszerszego grona odbiorców, ale gdy nie jest zarazem świadczeniem, to wówczas z jego naocznością, wiarygodnością i rzetelnością bywa różnie (na przykład w tzw. „świecie mediów”). Im bardziej więc te dwa czasowniki są sobie przeciwstawiane, jako rozumiane osobno, tym bardziej tutaj wzajemnie się uzupełniają.

 

4. Można przygotować na następne spotkanie:

A) Rozważając odpowiedzi na pytania do Prologu Pierwszego Listu św. Jana, na które nie zdążyliśmy odpowiedzieć:

- Jak zrozumieć i zinterpretować jego specyficzną składnię, w której ważna jest także kolejność wyrazów (zob. przekład dosłowny)? Odpowiedź na to pytanie została udzielona tylko częściowo.

- Jakie jest tutaj znaczenie zmysłów?

- Jak rozumiem wyrażenie „Logos życia”?

- Czy z samej literackiej struktury i treści wynika, kto jest pierwszym autorem tego listu, o ile w ogóle gatunkowo jest to list (kontynuacja „kwestii preskryptu”)?

Komentarze, które mogą pomóc w odpowiadaniu na te pytania, podlinkowane są w podsumowaniu poprzedniego spotkania (03.07).

 

B) Jeżeli zdążymy – zaczniemy też kolejny temat: prolog Listu do Hebrajczyków (Hbr 1,1-4):

tekst:

- oryginał grecki

- przekład Biblii Tysiąclecia

- możliwie dosłowny przekład roboczy

komentarz:

- wykład ks. prof. Waldemara Chrostowskiego, wprowadzający do Listu do Hebrajczyków

pytania:

- Jakie słowa nawiązują tutaj do treści prologów Janowych?

- Jaka jest w tym liście relacja Starego i Nowego Przymierza?

- Czy w Prologu Hbr można doszukać się listowego preskryptu? Czy jest tutaj jakiś autor, adresaci lub ich pozdrowienie?

 

5. Dodatkowy link dla tych, którzy chcieliby poszerzyć swoją wiedzę biblijną:

wykład ks. prof. Waldemara Linke o wymowie i duchowej historii starożytnego terminu lectio divina

 

6. Bardzo proszę osoby, które mają taką możliwość, o przynoszenie ze sobą Pisma Świętego oraz materiałów, które były rozdawane na poprzednich zajęciach (wydruków greckich tekstów, dosłownych przekładów, sugerowanych pytań do tekstów), a także, ewentualnie, własnych pytań oraz notatek.