LWB 26.06

Podsumowanie drugiego spotkania Letnich Warsztatów Biblijnych „Jak czytać Pismo Święte?”

26.06.2019

1. Streszczenie podstawowych założeń, zasad dzielenia, propozycji treści spotkań

Punkty te opisane zostały w sprawozdaniu z poprzedniego spotkania.

2. Dzielenie

Temat: Prolog Ewangelii św. Jana, ze szczególnym uwzględnieniem pierwszego wersetu.

W małych grupach dzieliliśmy się odpowiedziami na pytania sprzed tygodnia, po czym chętni przedstawiali to, co wydało im się najważniejsze, jako wnioski, wszystkim uczestnikom spotkania.

Celem było zrozumienie tekstu, pogłębiające naszą wiarę przez rozum.

Pytania pomocnicze (można było zadać inne pytanie, nie trzeba odpowiadać na wszystkie):

– Dlaczego na początku było Słowo?

– Jak można ten werset sparafrazować?

– Czego tutaj nie rozumiem?

– Jak go można rozumieć w sensie dosłownym, moralnym, duchowym i alegorycznym?

– Jakie jest moje ulubione nawiązanie do Janowego Prologu?

3. Odpowiedzi

– Na początku Bóg skomunikował się z człowiekiem.

– Prolog Janowy kojarzy się z obrazem Pana Jezusa Miłosiernego, wyłaniającego się w ciemnościach. Bez Niego obraz byłby kompletnie czarny. Pan Jezus objawiając Samego Siebie ukazuje też więc światu obraz świata.

– Prolog po kolei mówi o: początku świata, grzechu, wcieleniu i odkupieniu.

– W Jezusie spełniła się obietnica Boża, dana Abrahamowi w Starym Testamencie, o której słyuszeliśmy w dzisiejszych czytaniach.

– „Słowo” jest jednym z wielu możliwych przekładków grekiego logosu. Inne możliwości: myśl, rozum, ład, prawo, sens, porządek, uporządkowana wypowiedź, mowa, rachunek, racja, przyczyna...

– Logos pochodzi od greckiego czasownika lego – „zestawiać”, „zbierać” (stąd na przykład „klocki lego”, lekcja, kolekcja).

– W łacińskim przekładzie Biblii, który został przez Sobór Trydencki uznany za własny przekład Kościoła, Wulgacie, w różnych miejscach występują trzy łacińskie przekłady logosu: verbum, sermo, ratio. Pomagają one uporządkować wielość polskich odpowiedników:

a) verbum wyraża jedność słowa i jego brzmienie (verberare – wibrować), nie jest tym samym, co vocabulum („słówko”) - słowo oznacza zawsze jakąś konkretną treść, a nie ogólną, oderwaną od rzeczywistości definicję.

Mamy kłopot nawet z tym przekładem (i z polskim „słowem”), ponieważ inaczej niż starożytni rozumiemy i traktujemy słowa. Dla nich słowo było konkretnym wydarzeniem, a po hebrajsku i etymologicznie po polsku nawet „rzeczą” (od czasownika „rzec”); dla nas dzisiaj – zewnętrzną formą, nie zawsze nawet elementarnie odpowiadającą temu, co określa;

b) sermo – świadomie logicznie uporządkowana wypowiedź, np. mowa sądowa, przemyślane kazanie;

c) ratio – rozum, racja, przyczyna, proporcja.

– Greckie słowo „początek” – arche – ma ponadto znaczenia: „zasada”, „władza”, „pierwsza przyczyna”.

– Pierwszy werset Prologu jest świadomym nawiązaniem do pierwszego wersetu starożytnego greckiego przekładu Biblii Hebrajskiej, przyjętego przez chrześcijan jako punkt wyjścia greckiego tekstu Nowego Testamentu. W polskim przekładzie nawiązanie to również jest dobrze widoczne: „Na początku Bóg stworzył Niebo i Ziemię”. Nawiązanie to jednoznacznie wiąże Janowy Logos z opisem stworzenia świata (zob. J 1,3!)

– Znaczenie ma też oryginaly przyimek, który po hebrajsku, po grecku i po łacinie brzmi dosłownie „w”, a nie „na”. (czyli dosłowniej: „w początku był Logos”).

– Wyraz logos jest w oryginale rodzaju męskiego i w wersecie J 1,1 pojawia się trzy razy, co być może jest już tutaj odniesieniem to tajemnicy Trójcy Świętej?..

4. Na następne spotkanie 3.07 można przygotowywać odpowiedzi na następujące pytania:

– Dlaczego dwa z trzech orzeczników o Logosie z wersetu J 1,1 powtarza wers J 1,2? Dlaczego nie powtarza trzeciego („Bogiem był Logos”)?

– Dlaczego do Prologu wpleciony został wątek św. Jana Chrzciciela?

– Co znaczy, że „ciemność światła nie ogarnęła”? Jak to sobie wyobrazić dokładniej?

– Jak rozumieć „chwałę” Logosu z wersetu J 1,14?

– Jak rozumieć ostatni werset Prologu (J 1,18)?

– Czy mam inne pytania do Prologu? Jakie pytania i wnioski nasuwają mi się, kiedy próbuję czytać ten tekst bardzo świadomie – uświadamiając sobie zarówno to, co rozumiem, jak i to, czego jeszcze nie rozumiem?

Zapraszam też do zapoznania się z wykładem ks. prof. Waldemara Chrostowskiego o Ewangelii św. Jana oraz do ćwiczenia odczytywania greckiego tekstu Prologu.