V niedziela w ciągu roku – łowy głowy

Łk 5,1-11
Przekład: 

1 Stało się zaś, gdy tłum przylgnął do Niego i słuchał Logosu Boga, że i On stanął jest przy Jeziorze Genezaret.

2 I zobaczył dwie łodzie stojące przy jeziorze, rybacy zaś, odstąpiwszy od nich, myli sieci.

3 Wszedłszy zaś do jednej z łodzi, która była Szymona, poprosił go, aby odbił trochę od ziemi.

Usiadłszy zaś, z łodzi nauczał tłumy.

4 Skoro zaś przemawiając zatrzymał się, powiedział do Szymona:

„Odbij na głębię i zluzujcie sieci wasze na łów!”

5 I rozsądziwszy, Szymon powiedział:

„Mistrzu, przez całą noc natrudziwszy się, nic nie wzięliśmy. Na rzeczy zaś Twojej zluzuję sieci!”

6 I to uczyniwszy, zamknęli pełne mnóstwo ryb, darły się zaś ich sieci.

7 I kiwnęli wspólnikom w drugiej łodzi, aby przyszedłszy, wzięli wespół z nimi.

I przyszli, i wypełnili obydwie łodzie, tak że się zanurzały.

8 Zobaczywszy zaś Szymon Piotr, przypadł do kolan Jezusa, mówiąc:

„Odejdź ode mnie, bo mężem grzesznym jestem, Panie!”

9 Osłupienie bowiem ogarnęło jego i wszystkich tych, [co] z nim [byli], od łowu ryb, które wespół wzięli, 10 podobnie zaś i Jakuba, i Jana, synów Zebedeusza, którzy byli wspólnikami Szymona.

I powiedział do Szymona Jezus:

„Nie bój się. Od teraz ludzi będziesz żywcem łowił!”

11 I przyprowadziwszy łodzie ku ziemi, zostawiwszy wszystko, dołączyli do Jego drogi.

Uwagi: 

Dzisiejsza Ewangelia opisuje powołanie pierwszych uczniów w wersji Łukaszowej. Odbiega ona od bardziej podobnych do siebie przekazów świętego Mateusza oraz świętego Marka, a także od powołania uczniów opisanego przez świętego Jana, które prawdopodobnie było innym, wcześniejszym i osobnym wydarzeniem. Łukaszowy opis przypomina jednak wersje pozostałych synoptyków i zawiera wiele elementów, które są podobne, ale zostały tutaj ułożone w innej kolejności.

Spośród trzech synoptyków tylko Łukasz łączy pierwsze powołanie z połowem – albo raczej, bardziej dosłownie, z polowaniem na ryby, z łowami. Połów ten, w innej wersji, powraca również w Ewangelii Janowej, po zmartwychwstaniu, nazwany tam „wielkim połowem” (J 21,1-14). Jeżeli zestawić więc ze sobą Ewangelie Łukaszową z Janową w jedną historię, to łowy zarówno otwierają, jak i zamykają współdzielenie ziemskiej drogi Jezusa przez Jego uczniów.

1 „Stało się” – czasownik gignomai.

„Przylgnął” (epikeisthai) – dosłownie „nałożył się” na Niego. Słowo to wyraża również gwałtowne napieranie (np. burzy – zob. Dz 27,20) i tak też jest zazwyczaj w tym miejscu rozumiane.

„Jezioro Genezaret” (Limne Gennesaret) – Łukasz używa wyrazu „jezioro” i zhellenizowanej hebrajskiej nazwy „Genezaret”, którą można także skojarzyć z czasownikiem gignomai oraz z wyrazem genesis („zrodzenie”).

2 Mateusz i Marek, opisując powołanie nad brzegiem morza, również piszą o konserwacji sieci.

3-4 Pan Jezus naucza z łodzi stojące na brzegu tłumy również w Ewangelii Marka (Mk 3,9nn; 4,1nn), kilka rozdziałów po Markowym opisie powołania uczniów nad morzem (Mk 1,16-20).

4 i 9 „Łów” (agra) – „polowanie”. Połów ryb jest tutaj nazwany tak jak polowanie na zwierzynę leśną – po grecku to ten sam wyraz. Otwiera on cały szereg skojarzeń ze sztuką polowania, obecną w ludzkiej kulturze od zawsze. Dobrym przykładem toposu polowania duchowego jest natomiast mało znane dzieło Mikołaja z Kuzy „O łowach mądrości” (De venatione sapientiae, 1463), w którym ten sławny kardynał, filozof i mistyk, na rok przed swoją śmiercią, streszcza całą swoją duchową drogę, przedstawiając ją jako polowanie na mądrość.

5 „Mistrzu” (epistata) – również „zarządco”, „nadzorco”, a dzisiaj „szefie”. Wyraz rzadko spotykany w NT, zaledwie kilka razy w Ewangelii Łukaszowej. Pochodzi od przyimka epi („nad”, „ponad”, „przy”) oraz czasownika histemi („stać”) i, podobnie jak w Septuagincie, określa przełożonego.

„Na rzeczy” (epi to remati) – również „na słowie”, a także (wyraz ten to w Septuagincie przekład hebrajskiego wyrazu  dawar) – „na [Twoim] czynie”.

6 „Pełne mnóstwo” (plethos poly) – wyrażenie występuje dwukrotnie w wersetach Mk 3,7-8 i odnosi się tam do ludzi, którzy napierają na Jezusa (takich jak tutaj w wersecie 1) zaraz przed Jego nauczaniem z łodzi, opisanym w Ewangelii wg św. Marka (Mk 3,9nn).

7 „Zanurzały się” (bythidzesthai) – „zagłębiały się”, „tonęły”.

7 i 9 „Wzięli wespół” (synelabon) – również po prostu „złapali”, dwukrotne użycie tego czasownika zdaje się jednak podkreślać współpracę rybaków.

8 „Panie” (kyrie) – po grecku to bardzo mocne słowo, wymownie podkreślające władzę oraz autorytet Pana Jezusa.

9 „Osłupienie” (thambos) – „skamienienie”, por. łac. stupor.

10 „Wspólnikami” (koinonoi) – grecki wyraz ma o wiele szerszy zakres i dotyczy wspólnoty również duchowej (por. np. 2P 1,4). Wyraz koinonia jest w Wulgacie tłumaczone na łacinę jako communitas lub też communio i oznacza także Komunię Świętą. W wersecie 7 występuje jednak inny grecki wyraz (metochos).

„Żywcem łowił” (dzogron) – dokładniej etymologicznie „brał żywcem na polowaniu” (gr. agra).