czwartek III tygodnia Wielkiego Postu – Palec Boży i władca much

Łk 11,14-23
Przekład: 

14 I wyrzucał był demona, i był on niemy.

Stało się zaś, skoro demon wyszedł, [że] przemówił niemy i zadziwiły się tłumy.

15 Niektórzy zaś z nich powiedzieli:

„Bezlebulem, władcą demonów, wyrzuca demony!”

16 Inni zaś, próbując, znaku z nieba szukali u Niego.

17 On zaś, znając ich zamysły, powiedział im:

„Wszelkie królestwo przeciwko sobie samemu podzielone pustoszeje i dom na dom upada. 18 Jeżeli zaś i szatan przeciwko sobie jest podzielony, jakże będzie stać jego królestwo? Gdyż mówicie, że Belzebulem wyrzucam ja demony.

19 Jeżeli zaś ja Belzebulem wyrzucam demony, synowie wasi kim wyrzucają? Przez to oni waszymi sędziami będą.

20 Jeżeli zaś Palcem Bożym ja wyrzucam demony, to przybyło do was Królestwo Boga.

21 Kiedy silny uzbrojony po zęby strzeże swojego własnego majątku, to co podlega jego władzy, w pokoju jest.

22 Jeżeli zaś silniejszy od niego, przyszedłszy, pokona go, wszystkie uzbrojenie jego zabierze, na którym polegał, i łupy swoje rozda.

23 Nie będący ze Mną przeciwko Mnie jest i nie zbierający ze Mną rozprasza".

Uwagi: 

14 „Był on niemy” – (en auto kofon) – etymologicznie „był on obcięty”, czyli „tępy”. W oryginale występuje tutaj gramatyczny rodzaj nijaki, odnoszący się do „demona”, bo wyraz daimonion również jest rodzaju nijakiego. Zwrotu tego brakuje w niektórych rękopisach.

„Przemówił niemy” (elalesen kofos) – tym razem w oryginale rodzaj męski tego samego przymiotnika, odnoszący się do człowieka. Powtórne użycie tego samego przymiotnika podkreśla, że demon opanował ludzką władzę mówienia tak mocno, że władał nią niemal całkowicie, utożsamiając się – a także swoje „bycie niemym” – z nią. Była wciąż jednak między nimi różnica „rodzaju gramatycznego”, której nie udało się oddać w przekładzie: demon nie zdołał narzucić człowiekowi, mimo zawładnięcia nim, swojej własnej nijakości.

15 „Belzebulem władcą demonów” (en Beelzeboul archonti ton daimonion) – dosłownie „w Belzebulu”. Belzebul to bóstwo pogańskie, które w Starym Testamencie jest przeciwnikiem Boga Izraela. Greckie słowa, nastepujące zaraz po imieniu hebrajskim, stanowią tego imienia przekład, o ile odczytamy jego znaczenie jako Baal Zabul – „Książę Baal”. Imię to może znaczyć jednak także „władca much”. Obszerniejsze wyjaśnienie tegoż imienia, jego historii oraz innych możliwych znaczeń, podano na katolickiej stronie o egzorcyzmach.

16 „Próbując” (peiradzontes) – również „kusząc”. Wyraz peirasmos, „pokusa”, pierwotnie znaczy właśnie „próba”; powiązany z nim czasownik znaczy więc zarazem „kusząc” oraz „sprawdzając”.

17 „Zamysły” (dianoemata) – to, co mieli w swoich umysłach (nous), czyli więcej niż „myśli”, które są raczej dziełem rozumu (logos); więcej nawet niż intencje, ponieważ nie chodzi tylko o zamiary, lecz o to, co kryje się głębinach duszy człowieka.

19 „Synowie wasi” – nie tylko w sensie biologicznym, raczej „duchowi synowie”, „naśladowcy”. Jezus zna zamysły faryzeuszy i wie, że ich królestwo jest wewnętrznie podzielone, czego oni sami doświadczają.

20 „Palcem Bożym” (en daktylo theou) – z łatwością Bożej mocy. Po grecku „palec” znaczy tutaj mniej więcej to samo, co w polskim wyrażeniu „jednym palcem” – „minimalnym wysiłkiem” (por. Łk 11,46).

21 „Majątku” (aulen) – dosłownie „podwórza”, ale chodzi tutaj o to, co w Polsce kojarzymy czasem jeszcze z dawnym znaczeniem wyrazu „majątek”, czyli o dwór.

„W pokoju” (en eirene) – pokoju Bożego nie da się pokonać, a królestwo demonów jest wewnętrznie skłócone z konieczności, skoro demony walczą między sobą. Ich walka nie jest jednak walką duchową dobra ze złem, lecz raczej jej karykaturą, nieco podobną do większości ludzkich kłótni czczą utarczką, w ramach której nikt nie zwycięża, a obydwie strony wzajemnie się wyniszczają. Jezus natomiast „rozdaje ich łupy”, czyli okazuje swą moc, wykorzystując ich wzajemne zdobycze.

„To, co podlega jego władzy” (ta hyparchonta autou) – imiesłów pochodzący od wyrazu arche, podobnie jak wyraz „władca” (archon, 15) demonów.