Nawrócenie Świętego Pawła Apostoła – epilogos

Mk 16,15-20
Przekład: 

15 I powiedział im:

„Wyruszywszy na świat wszystek, rozgłoście Ewangelię wszystkiemu stworzeniu!

16 Ten, kto uwierzy i zostanie ochrzczony, będzie zbawiony, ten zaś, kto nie uwierzy, będzie osądzony.

17 Znaki zaś w ślad za tymi, którzy uwierzą, pójdą takie:

W imię moje demony będą wyrzucać, językami przemówią nowymi 18 i w rękach węże podniosą, i jeżeli śmiercionośnego coś by wypili, nie zaszkodzi im, na chorych ręce nałożą i [ci] dobrze będą się mieli”.

19 Pan Jezus zatem, po powiedzeniu im [tego], wzięty został do nieba i zasiadł po prawicy Boga.

20 Oni zaś wyszedłszy, rozgłosili na wszystkie strony, skoro Pan współdziałał z nimi i potwierdzał Logos przez idące za [Nim] znaki.

Uwagi: 

Dzisiejsza perykopa mszalna to tak zwany nakaz misyjny i ostatnie niemalże wersety Ewangelii św. Marka (Mk 16,15-18). Bezpośrednio łączą się one z końcowymi dwoma wersetami (Mk 16,19-20), które dodatkowo przełożyłem, skoro tworzą one razem jedną kompozycyjną całość.

Całość tę można potraktować jako epilog Ewangelii wg św. Marka. Znajdziemy w niej wątki charakterystyczne dla ram (prologów oraz epilogów) wszystkich czterech Ewangelii Kanonicznych, które rozważaliśmy w ramach Letnich Warsztatów Biblijnych 2019. Święty Marek okazuje się też tutaj, podobnie jak pozostali Ewangeliści, z rozmysłem ważącym każde słowo świadomym literatem – wbrew opinii tych, którzy uważają jego surową grekę za pospieszną i miejscami nawet nieco banalną...

15 Werset ten stanowi paralelizm, oparty na dwóch czasownikach i dwukrotnym użyciu greckiego wyrazu „wszystek” (gr. pan).

„Rozgłoście” (keryksate) – również „rozgłoście jako heroldowie”. Herold, królewski urzędnik obwieszczający wolę króla, to po grecku keryks. Pochodzący od tego wyrazu czasownik również w oryginale występuje w aspekcie dokonanym.

„Wszystkiemu stworzeniu” (pase te ktisei) – zarówno „każdemu”, jak i „całemu”. To samo słowo „stworzenie” (ktisis) występuje w słynnym Pawłowym wersecie Rz 1,20, ukazującym możliwość poznania Boga umysłem (nous) na podstawie obserwacji świata.

Rozgłaszana przez heroldów Ewangelia ma więc objąć cały świat, opisany paralelizmem: wszystek świat – wszystkie stworzenie. Cały świat – czyli wszelkie stworzenie – staje się więc w ten sposób Królestwem Boga.

16 „Ochrzczony” (baptistheis) – dosłownie „zanurzony”.

„Zbawiony” (sothesetai) – również „uratowany”, forma passivum divinum.

„Osądzony” (katakrithesetai) – osądzony negatywnie, poddany pod sąd, skazany na karę; również passivum divinum.

17 „W ślad pójdą” (parakolouthesei) – znowu passivum divinum, tym razem od czasownika parakoloutheo, który pojawia się także w Prologu Ewangelii Łukaszowej (Łk 1,2). Czasownik ten jest złożeniem pochodzącym od czasownika akoloutheo („iść za kimś”, „dołączyć do czyjejś drogi”), występującego w opisach powołania apostołów. U św. Łukasza wyraża on kontynuację starszej od niego Tradycji Apostolskiej, obecnej w jego Ewangelii, a opartej na świadectwach o życiu i o dziełach Jezusa, przy których Łukasz nie był osobiście obecny. Znaki, o których mowa, pełnią więc taką samą funkcję, co Łukaszowa Ewangelia: uobecniają Pana Jezusa w czasie następującym po Jego wniebowstąpieniu.

19-20 Wersety te stanowią Markowy odpowiednik całych Dziejów Apostolskich Łukasza, które rozpoczyna opis Wniebowstąpienia Pańskiego (Dz 1,2-9).

20 „Wyszedłszy” (ekselthontes) – złożenie od czasownika erchomai, charakterystycznego dla Ewangelii wg św. Marka i często opisującego dynamiczne przemieszczanie się Samego Jezusa.

„Rozgłosili” (ekeryksan) – zob. komentarz do słowa „rozgłoście” (15). Jest to również aspekt dokonany, a więc św. Marek pisze o tutaj o dokonanym wypełnieniu nakazu misyjnego.

„Logos” (logos) – znowu celowo pozostawiam nieprzetłumaczony wyraz logos, odnoszący się do Samego Jezusa, uobecnianego przez ludzkie rozgłaszanie Ewangelii. Ścisły, najkrótszy Prolog Ewangelii św. Marka (a w każdym razie otwierające ją zdanie) składa się z jednego wersetu Mk 1,1: „Początek (arche) Ewangelii Jezusa Chrystusa, Syna Boga”, a na końcu, w ostatnim wersecie jej epilogu, pojawia się wyraz logos. W pierwszym wersecie Ewangelii św. Jana czytamy natomiast: „W początku (arche) był Logos (logos)” (J 1,1). Chodzi więc o otwierającego i podsumowującego całą Ewangelię Samego Jezusa i Jego działanie w „mowie”, którą jest cała, spisana tutaj przez Marka, dobra nowina. Na końcu pojawia się Ten, który ukazywany jest w Ewangelii od jej pierwszego słowa, początku, a Chrystusową ramę literackiej kompozycję Ewangelii Marka wyjaśniają również słowa Janowej Apokalipsy: „Ja alfa i omega, pierwszy i ostatni, początek (arche) i koniec (telos)” (Ap 22,13).

„Idące za [Nim]” (epakolouthonton) – zob. komentarz do wersetu 17 („w ślad pójdą”). Znowu złożenie od czasownika akoloutheo, odnoszące do Prologu Ewangelii św. Łukasza.

„Znaki” (semeion) – wyraz charakterystyczny dla Janowej mistagogicznej teologii, przywołujący na myśl „początek znaków” (arche ton semeion) z Kany Galilejskiej (J 2,11).